Vandaag begraaf ik…

In deze blog blik ik terug op de ‘gemiste’ relatie met mijn vader. En op mijn manier van afscheid nemen van mijn ouders. ‘Vandaag begraaf ik…’

Van de week had ik mijn telefoontje niet op ‘silent’ gezet en zo kwam het dat ik midden in de nacht het berichtje las dat de vader van mijn dierbare vriendin Maja was overleden. Ze wilde bij zijn afscheid graag het gedichtje ‘Vandaag begraaf ik…’ voordragen dat ik destijds voor mijn eigen vader had geschreven. Ik voelde me zeer vereerd, want Maja betekent heel veel voor mij. Ze heeft me vaak opgeraapt als het mis ging, me meer dan gesteund en gestimuleerd om het beste uit mezelf te halen, mijn rots in de branding. Enig in haar soort.

Vaders en dochters hebben een speciale band

Een paar dagen later appte Maja me. Ze stuurde een grote foto die aan haar muur hing, een maand geleden gemaakt. Hun complete gezin staat erop: haar vader en moeder omringd door hun kinderen en kleinkinderen. Wat een geschenk om je vader zo lang in je leven te hebben, zo’n stoere, sportieve man. Ook heel veel betekent voor de atletiek. Niet alleen in het gezin. Een oud-commando, met Maja’s zoon pal in zijn voetsporen. Heel plotseling was zijn heengaan. Wat een ongelofelijk gemis zal dit zijn nu ze ineens afscheid moeten nemen van hem. En in het bijzonder voor Maja. Vaders en dochters hebben toch een speciale band.

Zes meiden binnen acht jaar

De laatste keer dat ons eigen gezin compleet op een officiële foto stond, was – als ik het mij goed herinner – de dag dat mijn ouders twaalf en een half jaar waren getrouwd. Mijn moeder kreeg binnen 8 jaar 6 meiden, dat ging zo in die tijd, maar ze ziet er daar uit alsof ze nooit zwanger is geweest. Ook mijn vader ziet er daar nog jong en sterk uit. Ik kan me die tijd dat hij nog bij ons woonde amper herinneren. Ik ken voornamelijk beelden uit de tijd na zijn vertrek. Van toen ik een jaar of acht was. Door de jaren heen woonde hij letterlijk en figuurlijk steeds verder bij ons vandaan. Totdat hij Alzheimer kreeg.

Terug in de tijd

In het laatste stadium van zijn ziekte begon mijn vader weer te lijken op de man die ik kende uit mijn jeugd. Zijn stoïcijnse masker loste op. Zijn ogen twinkelden weer, ondeugend en vol kwajongensstreken. Die speciale klank in zijn stem, zacht en vrolijk. Koesterend ook. Herinneringen aan zijn verhalen en grapjes drijven boven. We poetsten onder zijn leiding altijd heel ijverig onze tanden voor het slapen gaan, want dan vertelde hij een deel van een spannend zelfverzonnen verhaal. Dat eindigde steevast met ons boe-geroep vanwege het ‘wordt vervolgd’ met uiteraard goeie cliffhanger. Of hij zong een raar liedje. Over de fiets van Piet Paaltjes die juist was gepasseerd bijvoorbeeld. En dan kwam er telkens een fietsonderdeel bij.

Zijn Alzheimer herstelde vreemd genoeg ons contact

Toen ik in 2013 in Nederland was om boeklezingen te geven op scholen over ‘Black Mamba’, ging ik ook langs mijn vader. Hij woonde al jaren in een sjieke serviceflat tegenover de Efteling. Toen hij Alzheimer kreeg ging hij uiteindelijk dagelijks naar de dagbesteding in ‘De Salon’. Zo ontdekte ik dat ik daar even met hem alleen kon zijn. Eindelijk. Zijn nieuwe leven had hem dit meer dan 40 jaar belet. Zijn Alzheimer herstelde vreemd genoeg ons contact. Zonder woorden zaten we daar te zitten en te genieten van elkaars gezelschap. Tijdens een van onze telefoongesprekken had hij een keer ‘uitgelegd’ dat het nu alleen nog maar om ‘sferen’ ging. Alsof hij helder voelend was geworden en de taal van onze wereld niet meer nodig had. Ik vertelde mijn zussen wat ik had gedaan. Later sprak ik samen met Leontien en Elga af om hem op kerstmiddag in De Salon te verrassen met een bezoekje. Roselieke moest helaas afzeggen vanwege rugklachten.

Onder zijn pantalon piepte een strook van zijn pyjamabroek uit

We gingen op goed geluk. En het geluk was met ons. Mijn vader zat, zoals altijd, onberispelijk gekleed als een heer. Onder zijn pantalon piepte een strook van zijn pyjamabroek uit. Een hemelsblauwe, met een keurige plooi. Waarschijnlijk omdat hij regelmatig in paniek raakte als hij moest gaan slapen. Met het verlies van tijdsbesef was ook de logica van dag en nacht verdwenen. Evenals het verschil tussen zijn middagdutje en zijn nachtrust. Dat had hij slim opgelost. Nu was hij er altijd ‘klaar’ voor.

Onze namen kende hij niet meer

We mochten met mijn vader in de aangrenzende vleugel gaan zitten en kregen een kopje thee met bonbons aangeboden van de ontzettend hartelijke salondames. Daar zat hij dan. Onze vader. In een grote leunstoel. Totaal ontspannen. Verheugd van de een naar de ander kijkend. Soms met zoekende blik, soms starend in een ver verleden. Onze namen kende hij niet meer, maar sommige herinneringen kwamen terug toen de albums met jeugdfoto’s tevoorschijn kwamen. Mijn moeder had deze gemaakt, voor elk van ons een. Mijn vader werd tijdens het kijken erg emotioneel. Mijn zussen, een aantal jaar ouder dan ik, hadden nog wel herinneringen aan de tijd dat hij bij ons woonde. Ze hadden zelfs bij hem op de fiets gezeten, of op zijn solexje, terwijl ik mijn vader bijvoorbeeld alleen ken in een auto. Leontien is na de scheiding een tijd bij hem gaan wonen. Op zijn zachts gezegd klikte het niet bepaald tussen onze moeder en haar. Kinderen kwetsen ouders, vaak onbewust. Maar andersom gebeurt het ook. Ouders kunnen hun kinderen ook verschrikkelijk veel pijn doen. Zijn afwezigheid heb ik lange tijd als afwijzing ervaren. En dat mijn moeder niets meer met hem te maken wilde hebben deed onze relatie met hem ook geen goed. In het licht van de tijd kan ik het haar niet kwalijk nemen. En hem ook niet. Ze deden hun best.

Ik was zo gelukkig als een kind

Mijn vader zong die middag mee met de kerstliedjes die tussen de kier van de schuifdeuren door glipten.  Zijn stem nog net zo heerlijk en diep als toen. Soms zong hij heel ondeugend expres fout. Bijvoorbeeld in plaats van ‘Christus is gekomen’, werd ‘Sinterklaas zal komen’. Ik ben zo  dankbaar dat wij opnames van deze kostbare middag hebben gemaakt. Soms viel er een traan van ontroering, van onbeschrijfelijk gemis of van puur geluk om ons samenzijn. Maar er werd ook heel wat afgelachen. Aan het eind van de middag kreeg hij nog glaasje port.  Hij gloeide van genot en werd nog olijker. Vroeger en nu losten op in de tijd die niet langer bestond. Ik was zo gelukkig als een kind.

Het was ons laatste wandelingetje

Na afloop bracht ik hem naar ‘huis’. Met zijn arm door de mijne liepen we door de gangen en zei hij fier tegen iedereen die hij tegen kwam: ’Kijk toch eens wat je terugkrijgt voor een klein beetje vriendelijkheid.’ Dan klopte hij me liefdevol op mijn hand. Het werd ons laatste wandelingetje. En onze laatste knuffel.

Dat komt schijnbaar in de beste families voor

Precies vier jaar na mijn moeder, ging ook mijn vader hemelen. Door omstandigheden was het beter, vanwege het-bewaren-van-de-lieve-familie-vrede, dat ik niet naar de uitvaarten zou gaan. Dat komt schijnbaar in de beste families voor. Zo mocht mijn moeder destijds ook niet haar moeder begraven. Dat heeft veel invloed gehad op haar leven omdat ze toen pas zes jaar was. Als volwassene kun je dingen beter relativeren, al blijft het vreemd om er niet bij te zijn als je ouders gaan hemelen.

Voor mij zijn ze dan ook niet echt dood. Ze zijn meer een soort van verhuisd. En weet ik niet waar naar toe. Richelle en ik hielden op die uitvaartdagen afscheidsrituelen op het Arubaanse strand. Dat samen uitzwaaien werden innige gebeurtenissen. We grepen die momenten ook aan om het leven te vieren.

Een hart van Engelse drop

Geschreven laatste groeten in het zand werden samen met onze bloemen de hele wereld over gedragen door de zee, tot  aan de laatste rustplaats van mijn ouders. Al denk ik niet dat de flessenpost hen ooit heeft bereikt. Evenmin de whiskey waar mijn moeder een zwak voor had of het hart van Engelse drop, waar mijn vader zo dol op was.

Het was een teken van hem dat hij mij begreep

Maar er gebeurde op de uitvaart van mijn vader wel iets opmerkelijks. Ik had Elga gevraagd een brief van mij bij mijn vader in de kist te leggen. Voor mijn moeder. Als hij toch die kant op ging. Maar toen ze dat wilde doen bleek mijn brief ineens spoorloos.  Er werd naarstig gezocht maar hij bleef onvindbaar. Mijn zussen sloten uiteindelijk de kist en mijn vader werd naar de kapel gereden. Plotseling kwam iemand met mijn brief aanlopen. Hij was gevonden op het toilet waar hij uit de tas van mijn zus was gevallen. Op de enveloppe stond: ‘Voor mama’. De vinder had de link gelegd tussen mijn vader en mijn moeder. De kist werd, tegen de etiquette in, weer op een kier geopend. Net genoeg om de hemelse post naar binnen te schuiven. Ik ervaarde het als een knipoog van mijn vader, als een teken dat hij mijn situatie en afwezigheid begreep. Het gaf me troost.

Nikita vertegenwoordigde mij bij het afscheid

Nikita kende haar opa amper omdat ze op Bonaire was geboren en getogen en in haar jeugd gingen we zelden naar Nederland. Maar toen mijn vader overleed, studeerde ze net in Nederland. Ik was na dat half jaar boeklezingen teruggegaan naar Bonaire en teerde weer op onze skype-momenten. Gelukkig wilde ze me vertegenwoordigen op zijn uitvaart. Heel dapper, want ondanks dat ze een bloedhekel heeft aan spreken voor groepen, droeg ze mijn gedichtje voor. Uiteraard was het ook weer een kans om haar familiebanden aan te halen. Want ook al is Haarlem een stuk dichterbij dan Bonaire, een reisje Zeeuws Vlaanderen blijkt toch wel een hele onderneming met openbaar vervoer.

Vandaag begraaf ik

Vandaag leest Maja, naast haar zelfgeschreven speech, ‘Vandaag begraaf ik…’ voor. En zo ben ik toch een beetje bij haar, want op dit soort momenten zijn mijn armen net een paar duizend kilometer te kort.

Ik steek een kaars aan. Voor haar vader.  Voor alle vaders, die in de hemel zijn. En lees met haar mee.

Vandaag begraaf ik…

Mijn voeten in het zand

Zoals ik jou zag doen

Aan het Zeeuwse strand

Vandaag begraaf ik…

Mijn kinderlijk verlangen

Naar jouw armen om me heen

onder onzichtbare momenten

Van ons samenzijn

Alleen

Levend

In die warme jeugdherinnering

Waar nu lelies sterven op de golven

Ben je eindelijk dichtbij

Want vandaag,

Lieve papa,

Begraaf ik

Een deel van jou …

In mij

 

 

Hartelijks,

Monkeywaygids

Een spontane reactie op mijn blog waardeer ik enorm. Scroll voor reacties even door naar beneden.

Heb jij zelf iets indringends of bijzonders meegemaakt wat je met ons wilt delen? Of heb jij interesse om een Monkeywaytraject te doen met mij? Schrijf dan naar: christel@monkeyway.nl